A.RINGKASAN
MATERI
1.
Pranatacara
Saking tembung lingga tata lan cara.
Dasanamanipun pranatacara inggih menika panatacara, panata adicara, paniti
laksana, pambiwara lan MC.
Syarat –syaratipun dados Pranatacara:
a) Nggadhahi
kekendelan lan sifat sengguh ora mingkuh.
b) Nggadhahi
ketrampilan ing bab wicara.
c) Nguwaosi
materi ingkang badhe katindakaken.
d) Nggadhahi
prana ingkah ndudut manah.
Kejawi
menika pranatacara ugi kedah nggadhahi gegebengan kangge jangkepi jejeripun
minangka Pranatacara lanthi lampah:
·
Malagawa: tumindak kanthi trampil
trengginas.
·
Matanggap: tanggap ing saliring swasana.
·
Malaksana: mrebawani
·
Magatra: Nggadhahi patrap ingkang
prasaja.
·
Mawasta: Sengguh ora mingkuh wruhing
rasa lan suba sita.
·
Mardawa basa: lebda ing bab basa.
·
Mardawa Swara: wasis ing pangolahing
swara
Sanguning
Pranatacara:
1. Olah
swara
a) Logat:
ngangge dialek jawa (jogja).
b) Pocapan:
kudu cetha, las – las,ora bindheng lan ora blero.
c) Wirama:ana
cekak dhawa, ngisor nduwur ora mung ajeg.
d) Wirasa:
nalika micara nglaras surasa.
2. Olah
basa lan sastra : pilihan tembung, purwakanthi, sekar, suluk, panyandra,
paribasan, pepindhan, wangsalan lan sapanunggalane.
3. Olah
raga : pangolahing raga supaya solah bawa utawa tindak tanduke trep karo jiwa
panatacara sing empan papan.
4. Olah
busana : busana kudu trep karo adat lan swasana.
Urutan
Reroncening acara
1. Salam
Pambuka
2. Salam
talim= salam pakurmatan
3. Ngaturaken
Puji syukur
4. Reroncening
acara
5. Panutupan
6. Salam
Panutup
2.
Tembang
Campursari
Lelagon
campursari iku ora duwe aturan sing baku utawa gumathok, sing mesthi bisa gawe
gumyak lan seneng sing ngrungokake lan bias kanggo ngelipur ati.Cakepane uga
prasaja lan gampang diapalke. Sing ngiringi saka gamelan lan alat music
modheren., loro – lorone ditabuh bebarengan kanthi laras lan kepenak
dirungokake. Conto penyanyi campursari ingkang kondhang inggih menika Manthous,
Didi kempot, sony joss lan sapanunggalane. Contonipun lagu campursari inggih
menika Tanjung Mas Ninggal Janji, Sewu Kutho, Pacobaning urip, Alun- alun
Nganjuk lan sapanunggalane.
3.
Ngudaraos
Ngudaraos atau ngudhar raos inggih
menika ngudharaken rasa / uneg – uneg.
4.
Tembang
Macapat
Tembang macapat ugi kasebat sekar alit utawi tembang
cilik.
Ingkang kasebat tembang cilik wonten 11 inggih menika:
1. Mijil
: ateges metu, miyos utawi lair.
Paugeranipun: 6 gatra: 10 i – 6o – 10e –
10i – 6i – 6u
2. Kinanthi:
saking lingganing tembung kanthi utawa tubtunlare ingkah taksih balita dipun
tuntun/ dipunbimbing.
Paugeranipun: 6 gatra: 8u – 8i – 8a – 8i
– 8a – 8i
3. Sinom:tegesipun
nem – neman/ pemuda ingkang nedheng – nedhengipun ngudi kawruh.
Paugeranipun: 9 gatra: 8a – 8i – 8a – 8i
– 7i – 8u – 7a – 7i – 12a
4. Asmaradana:
Para mudha sasampunipun ndungkang diwasa lajeng kastuwuhan raos tresna dhateng
tiyang sanes.
Paugeranipun: 7 gatra: 8a – 8i – 8e/o –
8a – 7a – 8u – 8a
5. Gambuh:
Saking tembung jumbuh/sarujuk/cocog, ingkang tegesipun sampun sarujuk lajeng
dipun gathukaken.
Paugeranipun: 5 gatra: 7u – 10u – 12i –
8u – 8o
6. Dhandhanggula:
tegesipun tiyang ingkang sampun mangun gesang bebrayan nggadhahi idha – idhaman
gesang ingkang sarwa sarwi endah.
Paugeranipun: 10 gatra: 10i – 10a – 8e –
7u – 9i – 7a – 8u – 8a – 12i – 7a
7. Durma:
saking tembung darna/paweweh. Tiyang gesang sasampunipun kacekap kabetahanipun,
lajeng wiwit mikir kabetahanipun sesaminipun.
Paugeranipun: 7 gatra: 12a – 7i – 6a –
7a – 8i – 5a – 7i
8. Maskumambang:
Tiyang ingkang sampun ndungkap sepuh wonten raos mangu – mangu ing manahipun
ngetang – etang kathahing tumindhak ingkang awon.
Paugeranipun: 4 gatra: 12i – 6a – 8i –
8a
9. Pangkur:Saking
tembung mungkur/ nyingkur. (Nyingkiri hawa napsu)
Paugeranipun: 7 gatra: 8a – 11i – 8u –
7a – 12u – 8a – 8a -8i
10. Megatruh:
saking tembung megat/pisah lan ruh. (pegatipun ruh lan raga)
Paugeranipun: 5 gatra: 12u – 8i – 8u –
8i – 8o
11. Pocung:
Sasampunipun tilar donya dipunbungkus mori pethak.
Paugeranipun: 4 gatra : 12u – 6a – 8i – 12a
Paugeran
Macapat
Guru Wilangan: cacahing wanda / suku
kata saben gatra.
Guru lagu: dhong – dhingin swanten ing
pungkasaning gatra ing sekar.
Guru gatra: cacahing gatra saben
sakpada.
Pada: inggih menika bait
Laras: nadha dasar nyekar saking jinis
music diatonis.
B.
LATIHAN SOAL
1. Pranatacara kedhah
nggadhahi patrap ingkang prasaja kasebat…
A. Malagawa D.
Magatra
B. Mawasta E.
Malaksana
C. Mardawa basa
2. Ingkang dimaksud
sengguh ora mingkuh inggih menika, kejawi…
A. Tinanggenah D.
Jejibahan
B. Kajibah E.
Mbyawarakaken
C. Sesanggen
3. MC ing pelantikan /
wisuda lan sapanunggalane kasebat…
A. Panatacara D.
Pranata Adicara
B. Pranatacara E. Protokol
C. Pambiwara
4. Gereng-gereng
Gathotkaca sru anangis
Sambaté mlas arsa
Luhnya marawayan mili
Gung tinamĂȘng astanira
Tembang ing nduwur
kalebet tembang macapat…
A.
Sinom D.
Pocung
B.
Gambuh E.
Megatruh
C.
Maskumambang
5. Paugeranipun
tembang macapat Gambuh inggih menika…
A. 5
gatra: 7u – 10u – 12i – 8u – 8o
B. 6
gatra: 8u – 8i – 8a – 8i – 8a – 8i
C. 6
gatra: 10i – 6o – 10e – 10i – 6i – 6u
D. 5
gatra: 12u – 8i – 8u – 8i – 8o
E. 7
gatra: 12a – 7i – 6a – 7a – 8i – 5a – 7i
6. Guru
wilangan inggih menika…
A. Cacahing
wanda saben sak gatra.
B. Cacahing
gatra saben sak pada
C. Cacahing
gatra saben wanda
D. Cacahing
pada pada saben tembang
E. Dhong
– dhonging swanten
7.
Bebasan Koyo Ngenteni Udan Ning Mongso Ketigo
Najan Mung
Sedelo
Ora Dadi Ngopo
Penting Iso
Ngademke Ati
Tuladha tembang
campursari ing nduwur irah – irahanipun…
A.
Pacobaning
urip D.
Kangen kowe
B.
Layang
Swara E.
Ketaman asmara
C.
Tanjung
Mas Ninggal Janji
8.
Karepku jaluk di esemi…
Lanjutanipun tembang campursari
menika…
A. Mengko
gek keri ing jaman
B. Tingkah
lakumu kudu ngerti cara
C. Mbok
ya sing eling
D. Pancene
bener kandhamu
E. Aja
ditinggalake kapribaden ketimuran
9. Ing
ngisor iki penyanyi campursari, kejawi…
A. Manthous
B. Didi
Kempot
C. Sunyahni
D. Sonny
Joss
E. Aning
Katamsi
Kangge
nomer 10-12.
Prekawis ingkang dumados ing masyarakat
bab “kenakalan remaja” mbokbilih langkung damel girising manah/kathah para anem
ingkang keblusuk ing tumindak nistha:migunakaken narkoba, damel raja pati,
ngrampog, ngrudapeksa, tawur ing mergi awit prakawis ingkang sepele lan
tumindhak nistha sanesipun. Awit kawontenan kados mekatenwau, kathah ingkang
ngupaya kanthi ngawontenaken seminar, lokakarya ngrembag bab “ kenakalan
remaja”, supados sedaya paring kawigatosan.
10.
Tuladhanipun “kenakalan remaja” inggih
menika, kejawi…
A. Sinau
kanthi sregep. D.
Ngrampog
B. Ngrudapeksa E.
Damel raja pati
C. Tawur
11.
Dasanamanipun nistha inggih menika…
A.
Becik D.
awon
B.
Bombong E.
Pawiyatan
C.
Rumaos menjila
12.
Apa upaya kang saged dingge ngatasi “kenakalan
remaja..
A.
Damel raja pati
B.
Ngawontenaken seminar
C.
Tumindhak bombing
D.
Melu tumidhak nista
E.
Melu tawuran.
KUNCI JAWABAN
1.D 7.
C
2. E 8.
B
3. B 9.
E
4. C 10.A
5. A 11.
D
6. A 12.
B